Ιστορία

Τα χωριά των Βόρειων Τζουμέρκων βρίσκονται στην Κεντρική Πίνδο, ανάμεσα από δύο ποτάμια, τον Άραχθο και τον Ασπροπόταμο (Αχελώος). Τα Τζουμέρκα αποτελούν το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, ενώ, είναι γνωστά και με την ονομασία Αθαμανικά όρη. Τα Κατσανοχώρια, στους πρόποδες των Αθαμανικών Ορέων, αποτελούν την πρόσβαση προς το κέντρο της Ηπείρου, τα Ιωάννινα.

Η ονομασία Τζουμέρκα φέρεται να έχει βλάχικη προέλευση, καθώς “τζουμ”, στα βλάχικα, σημαίνει "απότομη κορυφή". Η ονομασία Αθαμανικά Όρη, οφείλεται στο βασιλιά του Ορχομενού της Βοιωτίας, Αθάμα. Κατέφυγε εδώ, στα μέρη αυτά, κυνηγημένος από τους υπηκόους του. Οι κάτοικοι της περιοχής τον ανακήρυξαν βασιλιά τους. Ο Αθάμας ένωσε όλους τους οικισμούς της περιοχής και δημιούργησε το βασίλειο των Αθαμάνων.
Οι σημαντικότερες πόλεις της Αρχαίας Αθαμανίας ήταν η Αργοθέα, η οποία ήταν και η πρωτεύουσα, η Θεοδωρία και η Άβατος. Λάτρευαν ως θεούς το Δία, τον Απόλλωνα, την Αθηνά, την Άρτεμη, τον Αίολο και τον, εξ ηρώων θεοποιηθέντα, Άραχθο. Τα νομίσματα των Αθαμάνων αυτή την εποχή έφεραν απεικονίσεις της Διώνης και της Αθηνάς κρατούσης γλαύκα.
Οι πρώτες ακροπόλεις και φρυκτωρίες στήνονται σε καίρια σημεία των εισόδων από τη Θεσσαλία και τη νότιο Ήπειρο αλλά και από το Βορρά. Ελληνιστικά φρούρια (τέλη 3ου με αρχές 2ου αιώνα π.Χ.) στο Καλέντζι, στην Πλάκα, στους Καλαρρύτες, στους Χουλιαράδες, στα Πράμαντα, ελέγχουν το ρου του Αράχθου και τις χαράδρες των παραποτάμων του, που είναι δίοδοι επικοινωνίας με τη Θεσσαλία.
Στη σημερινή γεωγραφική μορφή της, η ευρύτερη περιοχή των Πραμάντων, συμπεριλαμβανομένων των οικισμών Χριστοί, Τσόπελας, Αγία Τριάδα, Δούναβος, Κομματάκια, Φράξος, Τούρκα, καθώς και άλλων μικρότερων οικισμών, πιθανολογείται ότι αναπτύχθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα.
Στα χρόνια της επανάστασης, στην περιοχή γίνονται μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις μεταξύ των σουλτανικών δυνάμεων και των Ελλήνων επαναστατών. Τον Ιούλιο του 1821, οι ορδές του Χουρσίτ Πασά, έχοντας ήδη καταστρέψει το Συρράκο και τους Καλαρρύτες, έκαψαν την Πράμαντα. Η απάντηση δεν άργησε. Από τις ράχες της Στρογγούλας, όπου είχαν καταφύγει για να προστατευτούν, Πραμαντιώτες και Πραμαντιώτισσες με οπλαρχηγό τον Γώγο Μπακόλα εφόρμησαν στο χωριό και, ύστερα από μια σκληρή μάχη, έδιωξαν τους κατακτητές. Για να αποφευχθούν τα αντίποινα, αρκετές οικογένειες κατέφυγαν στην Αιτωλοακαρνανία, την Ευρυτανία, την Άρτα και την Πελοπόννησο.
Η ανακήρυξη του πρώτου Ελληνικού κράτους βρίσκει την περιοχή έξω από τα όριά του. Ακολουθεί η αποτυχημένη επανάσταση του 1854 και του 1878 μέχρι που το 1881 με το συνέδριο του Βερολίνου μεγάλο τμήμα της περιοχής περιέρχεται στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Ιδρύθηκε η Επαρχία Τζουμέρκων, που αποτελούνταν από τους δήμους Θεοδωρίας, Αγνάντων, Πραμάντων, και Καλαρρυτών, με πρωτεύουσα την Πράμαντα.
Τμήμα του ποταμού Αράχθου και ο παραπόταμος αυτού Καλαρρύτικος αποτελούν τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ολόκληρη η περιοχή θα απελευθερωθεί κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων το 1912-1913.