Πράμαντα

Τα Πράμαντα ή η Πράμαντα, όπως συνηθίζεται να λέγεται, ονομαστό μαστοροχώρι με πολλές κτηνοτροφικές οικογένειες, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό κοινότητα των Δυτικών Τζουμέρκων με 1527 κατοίκους κατά την απογραφή του 2011, αποτελεί την έδρα του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων. Βρίσκεται 65χλμ. ΝΑ των Ιωαννίνων και 70χλμ. ΒΑ της Άρτας, πόλεις με τις οποίες έχει καθημερινή οδική συγκοινωνία και επικοινωνία, αφού σε κάθε μία από αυτές κατοικούν περισσότερες από πεντακόσιες οικογένειες Πραμαντιωτών.

Ο οικισμός, χτισμένος σε υψόμετρο 840μ. αμφιθεατρικά στους πρόποδες της Στρογγούλας (2.107 μ.), ίσως τις πιο επιβλητικής κορυφής των πολυτραγουδισμένων Τζουμέρκων, πλαισιώνεται από τους συνοικισμούς Τσόπελα και Χριστοί οι οποίοι αποτελούν την προγονική κοιτίδα των Πραμαντιωτών, στις όχθες του Αράχθου.
Στην κεντρική πλατεία κυριαρχεί ο υπεραινώβιος πλάτανος και η ιστορική βρύση "Αράπης", δίπλα στην κεντρική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Το ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, η εκκλησία της Ασπροκκλησιάς στο δάσος του Μαρκοπούλου, ο παραδοσιακός νερόμυλος των Χριστών, το θαυμάσιο σπήλαιο "Ανεμότρυπα", το ορειβατικό καταφύγιο στο "Ίσιωμα" με εντυπωσιακή θέα στα 1350 μέτρα, το νερό των πηγών "Σκάλα" με θεραπευτικές ιδιότητες και "Αγκάθι" που εμφιαλώνεται στους Μελισσουργούς, είναι μερικά από αυτά που αξίζει να γνωρίσει ο επισκέπτης.
Ιστορία
Στη σημερινή του θέση ο οικισμός πιθανολογείται πως αναπτύχθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα. Στην αρχαιολογική θέση στα Πράμαντα, προς τα δυτικά του χωριού, διατηρούνται σε μεγάλη έκταση, αλλά μικρά σε μέγεθος λείψανα αρχαίων τείχων και θεμελίων και εμφανή θεμέλια ορθογωνίων πυργίσκων. 
Τον πρώτο οικισμό δημιούργησαν μέτοικοι κτηνοτρόφοι από τους Χριστούς και αργότερα φυγάδες καταδιωκόμενοι κυρίως από την Ήπειρο, που βρήκαν καταφύγιο λόγω του δυσπρόσιτου της περιοχής. Γίνεται κέντρο κλεφταρματολών και συμμετέχει στον αγώνα του 1821. Από εδώ και το γειτονικό χωριό των Μελισσουργών στρατολογεί ο Γ. Καραϊσκάκης το πρώτο του επαναστατικό σώμα. Τα Πράμαντα παίρνουν μέρος στις επαναστάσεις του 1854, 1866, 1878 για να απελευθερωθούν από τον Τουρκικό ζυγό τον Ιούνιο του 1881.
Παραδοσιακή αρχιτεκτονική
Στα Πράμαντα συναντούμε ένα σύστημα με νερόμυλο, νεροτριβή και μαντάνια που ανήκουν στους αδερφούς Τσακτσίρα, που έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία.
Εκτός από τους νερόμυλους, αξίζει να επισκεφτούμε τα αλώνια με τις βοηθητικές τους καλύβες που υπάρχουν διάσπαρτα στον αγροτικό χώρο. Τέτοια μνημεία συναντούμε σχεδόν σε κάθε χωριό της περιοχής.
Αξίζει να δει κανείς επίσης την Ιερά Μονή της Αγίας Παρακευής (1876) στα Πράμαντα. Το μοναστήρι είναι περιτοιχισμένο σαν φρούριο και βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό, πάνω σ’ ένα μικρό λόφο. Η εκκλησία είναι μία μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με τέσσερις κολώνες σε κάθε σειρά. Στο τέμπλο βλέπουμε εικόνες ιστορημένες το έτος 1839, που μεταφέρθηκαν εδώ από τη μικρή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, της επονομαζόμενης “ Μεγάλη Βρύση”, που προϋπήρχε σε χώρο προκείμενο της ιεράς μονής. Στην είσοδο εξωτερικά είναι σκαλισμένος ένας σταυρός με χρονολογία 1876.
Εκδηλώσεις   
Τα Πράμαντα πανηγυρίζουν αρκετές φορές στη διάρκεια του καλοκαιριού. Γιορτάζουν την επομένη του Αγίου Πνεύματος στην εκκλησία της Αγίας Τριάδος, όπου μετά τη λειτουργία, γίνεται γλέντι με παραδοσιακή μουσική και κοινό τραπέζι.
Γιορτάζουν επίσης στις 17 Ιουλίου στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας  και στις 26 Ιουλίου στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, όπου γίνεται τριήμερο ή τετραήμερο (εάν είναι Σάββατο ή Κυριακή η τέταρτη μέρα) παραδοσιακό πανηγύρι που αρχίζει από τις 25 Ιουλίου. Το πανηγύρι γίνεται στην κεντρική πλατεία του χωριού με παραδοσιακή μουσική και χορούς. Το απόγευμα της 27ης Ιουλίου γίνεται στο χώρο της κεντρικής πλατείας το “καγκελάρι”.
Τέλος, την παραμονή και ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, γιορτάζει η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και γίνεται παραδοσιακό πανηγύρι στην κεντρική πλατεία του χωριού.