Εκκλησίες και μοναστήρια

Στον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του Νομού Ιωαννίνων. Με ελάχιστες εξαιρέσεις τα σωζόμενα εκκλησιαστικά μνημεία στον ορεινό όγκο των Τζουμέρκων χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα και έπειτα. Το γεγονός μπορεί να αιτιολογηθεί αν αναλογιστούμε την ταραγμένη ιστορία του τόπου με τις αλλεπάληλες πυρπολήσεις και καταστροφές που υπέστησαν οι οικισμοί κατά την διάρκεια επιδρομών και ένοπλων συρράξεων. Καθ’ όλη την διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, μάλιστα, τα μοναστήρια εκτός από τόποι θρησκευτικής λατρείας λειτούργησαν και ως χώροι φιλοξενίας περαστικών, περίθαλψης ασθενών και ως καταφύγια των κατατρεγμένων από τους κατακτητές.
Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια των Τζουμέρκων αποτελούν μνημεία του παρελθόντος που οριοθετούν τον χώρο αλλά και τον χρόνο της κοινότητας με τις θρησκευτικές πανηγύρεις να λειτουργούν ως συμβολικά ορόσημα γύρω από τα οποία συναρθρώνεται η συλλογική μνήμη του τόπου.
 Η θέση τους, ο αρχιτεκτονικός τύπος, τα υλικά δομής, η κατασκευή τους, το εικονογραφικό πρόγραμμα, η τεχνοτροπία των τοιχογραφιών, οι φορητές εικόνες φανερώνουν τις αντίστοιχες σχέσεις των χωριών, τις τεχνοτροπικές επιρροές ανάμεσα τους αλλά και από άλλες περιοχές ενώ παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις μετακινήσεις των μαστόρων και των καλλιτεχνών στην ευρύτερη περιοχή.
(Πηγή: «Ο τοπικός πολιτισμός της περιοχής των Τζουμέρκων (15ος-20ος αιώνας). Μελέτη, ψηφιοποίηση πολιτιστικού αποθέματος: προβολή και αξιοποίησή του»)

Τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία είναι:

- Ιερά Μονή Θεοτόκου Κηπίνας
- Ιερά Μονή Τσούκας
- Ιερά Μονή Βύλιζας
- Μονή Μουχουστίου Πλάκας
- Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Πραμάντων